Amerika`da Bireysel Gelir Vergisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Eveet! ABD`deki "Tax Month"a girmiş bulunuyoruz! Bilmeyenler için; Amerika`da gelir vergisi bildirimlerinin yapıldığı ve sonucunda vergi ödenen veya ödenmiş olan vergilerin bir bölümünün geri alınabildiği bir dönem bu. Ben kendi tecrübelerimden yola çıkarak sizlere en doğru şekilde bilgi veriyor olacağım ancak ben mali müşavir ya da vergi uzmanı değilim bunun altını çizmek istiyorum.

Genel bir bilgilendirme ile konuya giriş yapmak isterim ki olaya bodoslama dalmış olmayalım.

Amerika Birleşik Devletleri`nde yaşayan ve gelir elde eden herkes, gelir vergisi yükümlüsüdür. Amerika`da iki çeşit gelir vergisi bulunuyor. Bunlar federal ve eyalet vergileri. Eyalet vergisi, bulunduğunuz ve çalıştığınız eyalete göre farklılık gösterebiliyor. Federal vergilerin miktarı elde ettiğiniz gelire göre değişiyor. Eyaletlerin ise kendilerine özgü kuralları, yasaları ve ıvır zıvırları bulunmakta. Zira Amerika koskocamaaaan bir ülke olduğu için bizdeki gibi efenim Akdeniz Bölgesi, Marmara Bölgesi diye değil nerdeyse Türkiye kadar yeri Kaliforniya falan diye ayırmışlar. Ülke yönetiyormuşçasına eyalet yönetiyorlar ve her eyaletin de kendine göre farklılıkları, değişik kuralları var. Temelde aynılar fakat özellikle Massachusetts için konuşacak olursak, burada sağlık sigortası zorunlu mesela. Sağlık sigortanız yoksa yıllık $1900 ceza ödüyorsunuz (2022-23 yılı için konuşuyorum). Sağlık sigortası da hiç ucuz bir şey değil ayrıca.

Vergi beyanının ayrıntılarına geçmeden önce bilmeniz gereken şeylere değineceğim öncelikle. ITIN, SSN, W-2, W-4 sağlık sigortası gibi şeyler. Hadi başlayalım!

İki çeşit bireysel kimlik numarası bulunuyor. Bunlardan ilki SSN (Sosyal Güvenlik Numarası) diğeri ise Bireysel Vergi Kimlik Numarası (ITIN). Ayrıntılar gelsin:

Sosyal Güvenlik Numarası (SSN) Nedir?

SSN`ye daha önceki yazılarımda da değinmiştim. Bilmeyenler için bu bir anlamda TCKN gibi bir şey. Yalnızca Amerika`da yasal olarak yaşama hakkı olanlara veriliyor. Vatandaşlara değil yani sadece. Eğer burada yaşamaya, çalışmaya yetkiniz varsa SSN'nız olması da %99.9 ihtimal.

Bireysel Vergi Kimliği Numarası (ITIN) Nedir ve Nasıl Alınır?

ITIN, ABD`de yaşayan ve SSN (Sosyal Güvenlik Numarası) olmayanlara IRS tarafından verilen dokuz haneli bir numaradır. Bu vergi numarası, vergi beyannamesi vermesi gereken, bu ülkede gelir elde eden kişilerin IRS (Internal Revenue Service) gözünde tanınmasını sağlar. Ülkede yasal olarak bulunan ancak SSN alma koşullarını sağlamayan kişilere başvurması durumunda ITIN numarası veriliyor. Vergi kimlik numarasını Amerika`da yasal statüye sahip olmayan kişiler de alabiliyorlar. Bu noktada altını çizmem gereken şey, ITIN bir SSN değil. Size yasal olarak bu ülkede çalışma ve yaşama hakkı tanımıyor. Öyle bir gücü yok. Ama sanırım mantığı şu, madem gelir elde ediyorsun bari vergisini ver yahu! Zira herkes, göçmenlik bürosu ve polisleri de dahil herkes, gayet farkında elbette bu ülkede sadece pasaportuyla yaşayan milyonlarca insan olduğunun.

ITIN başvurusunda bulunmak için W-7 formu doldurmanız ve bu formu IRS`e göndermeniz gerekiyor. Eğer yeterli İngilizceniz yoksa veya tam olarak ne yapacağınızı bilmiyorsanız herhangi bir sıkıntı yaşanmaması açısından yeminli mali müşavirlerle (CPA) çalışmanızı tavsiye edebilirim. Bireysel başvurmak isteyenler için şuraya bir link bırakıyorum. Buradan hem başvuruda bulunabilir hem de ek bilgiye ihtiyaç duyuyorsanız siteye göz atabilirsiniz. ABD`de vergi beyannamesi vermenin çok önemli bir yükümlülük olduğunun altını çizmem gerekiyor. Bu ülkede gelir elde ediyorsanız ve sonradan başınız ağrısın istemiyorsanız bu konuya önem vermeniz yerinde olacaktır (bayağı ciddili).

W-2 ve 1099 Formları

Şayet bir işyerine bağlı olarak çalışmıyorsanız, kendi işinizin patronuysanız, freelance çalışıyorsanız veya uber/lyft şoförlüğü gibi işler yapıyorsanız 1099 formunuzla beyanda bulunuyorsunuz. Bir işyerine bağlı çalışmanız durumunda ise W-2 formuyla beyanname veriyorsunuz. W-2'niz maaşınız ile ilgili bilgileri içeriyor. Ayrıca maaş çekinizden kesilen federal, eyalet ve diğer vergilerin miktarı, sağlık sigortası, evlat edinme ve bağımlı bakım yardımı, sağlık tasarruf hesabı katkıları ve diğer işveren yan hakları hakkında önemli ayrıntıları da içeriyor. Bir çalışan olarak, vergi beyannamenizi hazırlarken W-2'nizdeki bilgiler son derece önemli. Bu sebeple, bir yanlışlık olduğunu fark ederseniz en kısa zamanda işvereninize başvurun bence.

Tax Return (Vergi Beyannamesi) Hangi Dönemde Yapılır? 1 Ocak-15 Nisan tarihleri arasında yapılmaktadır. Sonradan herhangi bir yaptırımla karşılaşmamak için vergi beyanını zamanında ve mevzuata uygun şekilde yapmak gerçekten çok önemli. Bu beyanı yapabilmek için önce işvereninizden gerekli belgeleri (W-2) alıyor olmanız gerekiyor. Onu genelde beklemek durumunda kalıyorsunuz. Ben geçtiğimiz ay ancak tamamlayabildim mesela.

Eğer Türkiye'deki hesaplarınızda yüksek meblağlarda paralar bulunmaktaysa bunu da IRS`e bildirme yükümlülüğünüz var. Bu konuyla ilgili bilgi alabileceğiniz kaynağa bu link üzerinden ulaşabilirsiniz.

Vergi İadesine Başvuru Süreci

Vergi iadesine başvuru süreci Nisan ayının 15`inde sona eriyor. "Tax Month" yani "Vergi Ayı" diyorlar bu aya bu sebeple. Eğer vergi yükümlüsüyseniz -ki eğer geliriniz varsa öylesinizdir- süresi dolmadan işlem yapmanız bekleniyor sizden. Aksi takdirde cezası var. Devlet ne kadar kazandınız, ne kadar sağlık sigortasına ödeme yaptınız gibi bilgileri öğrenmek istiyor. Ona göre size para ödüyor ya da sizden para alıyor. Çok enteresan kriterleri var. Türkiye`dekinden oldukça farklı bir sistemleri var ve bana göre oldukça da karışık bir sistem. Sağlık sigortasından bahsetmişken burada küçük bir parantez açmak istiyorum, eğer sağlık sigortası yaptırdıysanız, sağlık sigortası firmasının size bir vergi yılı içinde yaptığınız ödemelerle ilgili bir evrak göndermesi gerekiyor. Bu form "1095 - Health Insurance Marketplace Statement" diye geçiyor.

Vergi iadesi başvurunuzu kendiniz çeşitli uygulamalar ve web siteleri aracılığıyla yapabileceğiniz gibi bu işlemleri sizin için yapabilecek ofislere başvurabilirsiniz. Eğer kendinize güveniyorsanız Turbo Tax`i önerebilirim. Sitenin bedava seçeneği olduğu gibi paralı seçenekleri de var. Ben ilk vergi beyanımı bu siteyle yaptım ve gayet başarılı bir süreçti ama sonraki yıllarda işler biraz karıştı ve profesyonel destek alma gerekliliği doğdu benim için.

Eğer geliriniz düşük olarak kabul edilirse, -bunun sınırı nedir gerçekten bilmiyorum çünkü çok fazla kriter var- size vergi iadesi yapılıyor. Ancak geliriniz yüksekse veya cezai durumlar vesaire olursa, IRS`e veya yaşadığınız eyalete veya daha da kötüsü her ikisine birden ödeme yapmanız gerekebilir.

Peki "Tax Return" Yapılmazsa Ne Olur?

Yapılmadığı takdirde ceza ödeme durumunuz olabilir ve ülkeye giriş çıkışlarda başınızı ağrıtabilirler. Özellikle Amerika`da yaşayan ancak vatandaş olmayanların böyle konularda daha hassas davranmasında fayda var. Şayet özen göstermezseniz ve vatandaş olma durumunuz varsa, olurken de bir takım sıkıntılar yaşandığına dair ciddi dedikodular var.

Ek olarak; Amerika`da herhangi bir kazancınız olmasa bile 8433 formunu doldurmanız zorunlu olabilir. Bu formu aşağıdaki durumlarda olanların doldurma zorunluluğu var:

* Bir vergi yılı içinde ABD`de bulunanlar,

* Amerika`da yaşamayan ancak buradan kazanç elde edenler,

* F-1, F-2, J-1 veya J-2 vize tipleriyle ABD`de ikamet edenler.

Bunlara ek olarak konuyla ilgili öğrenmek istediğiniz bir şey varsa yorumlara yazabilirsiniz. Elimden geldiğince yardımcı olmaya çalışırım.

Okuduğunuz için teşekkürler.